Behçet Necatigil’i anlamak

Geçenlerde Behçet Necatigil’in tamamladığı halde kaybolduğu ve ölümünden yıllar sonra ortaya çıkan eseri Tûtînâme’nin yayınlandığına dair bir haber aldım. Can Yayınları’ndan çıkan kitap, edebiyat dünyasını yakından ilgilendiriyor. Doğu edebiyatlarının ‘Binbir Gece Masalları’ formunda olan eserin konusu şöyle: “Tacir Said, bilgili, akıllı bir papağan edinir. Sonra işi nedeniyle denize açılır. Papağanına da o yokken karısına göz kulak olmasını öğütler. Güzel karısı Mahı Şeker, bir zaman sonra bir aşık edinir. Papağan da onu aşığına göndermemek amacıyla her gece Mahı Şeker’e hikayeler anlatmaya başlar. Bu iş tam otuz gece sürer. Kıssalar, ibretli masallar, hayvan hikayeleri…”

Behçet Necatigil denilince özellikle Sevgilerde ve Gizli Sevda şiirleri aklıma geliyor. 14 yaşında tanıştığım Behçet Necatigil’in şiirlerindeki anlamlar yumağını çözmeye hâlâ devam ediyorum. Cumhuriyet’in kabul ediliş yıllarında çocukluk dönemini yaşayan Necatigil’in ilk şiiri daha lisede öğrenciyken Varlık Dergisi’nde yayınlanır. Kars Lisesi’nde başladığı edebiyat öğretmenliğini uzunca yıllar sürdürür.

Necatigil’in şiirlerinde orta halli bir insanın başından geçebilecek durumları hatırlatmaya, gerçek ve hayal arasındaki ince çizgiyi, umutla umutsuzluk arasında gidip gelmeleri, zaman ve mutluluk kavramlarının önemini vurgulamaya çalıştığını görüyoruz. Öyküler, romanlar ve radyo oyunları da yazan şair, çeşitli çeviriler de yaptı. 1979 yılında hayata veda eden Behçet Necatigil’in anısına 1980 yılından günümüze kadar aralıksız “Necatigil Şiir Ödülü” veriliyor. “Necatigil Şiir Ödülü 30. Yıl Anısına” hazırlanan kitapçıkta yer alan; 2008 yılında ödül alan Enis Batur’un “Neyin Nesisin Sen” kitabındaki ‘Taşayna Sonesi’ne yer vermek istiyorum.

Taşayna Sonesi

Neyin nesisin sen? Soruyu sorduğuma bakma.
biliyorum: Birinci ne benim, ikinci nesin sen.
Yıllar yılı baktım aynalara, kör duvarlara,
çıkaramadım hatlarımdaki hattın anlamını,

kendim için neyim, senin için tamıtamına ne,
sendeki ben neyin sesi, bendeki sen neyin sesi,
kulak verdik biribirimize: Gözlerimiz içiçe
geçti, neyin içinde kimbilir ne nasıl pekişti.

Vazgeçiyorum kendimdeki sfenksin bilmecesinden,
Sormayacağım bir daha yüzüme dönüp: Neden
kimin, neyin nesisin sen?

Buzdur her soru, sorular gelir dağ kurar-
Bıraktım erisinler, aksın su, biriksin taşsın:
Kimin, neyin sisisin sen?

Necatigil’in şiirlerinden bir örnek:

Sevgilerde

Sevgileri yarına bıraktınız
Çekingen, tutuk, saygılı.
Bütün yakınlarınız
Sizi yanlış tanıdı.
Bitmeyen işler yüzünden
(Siz böyle olsun istemezdiniz)
Bir bakış bile yeterken anlatmaya her şeyi
Kalbinizi dolduran duygular
Kalbinizde kaldı.
Siz geniş zamanlar umuyordunuz
Çirkindi dar vakitlerde bir sevgiyi söylemek.
Yılların telâşlarda bu kadar çabuk
Geçeceği aklınıza gelmezdi.
Gizli bahçenizde
Açan çiçekler vardı,
Gecelerde ve yalnız.
Vermeye az buldunuz
Yahut vaktiniz olmadı.

Behçet Necatigil